Miskraam

De oorzaak van een vroege miskraam is bijna altijd een aanlegstoornis. Het vruchtje is niet in orde en de natuur vindt als het ware een logische oplossing, het groeit niet verder en het lichaam stoot het af. Een zwangerschap bestaat uit een vruchtzak en een embryo. Het embryo ontwikkelt zich bij een normale zwangerschap tot een kind. Bij een miskraam is vaak alleen de vruchtzak aangelegd, zonder embryo. Een eerste miskraam is geen reden voor nader onderzoek; dat wordt pas geadviseerd na meerdere miskramen. Ook dan levert onderzoek bij het overgrote deel van de vrouwen slechts zelden een duidelijke verklaring voor de miskramen op.

Vroege miskramen komen betrekkelijk vaak voor. Bij tenminste één op de tien zwangerschappen is er sprake van een miskraam. Dit betekent dat in Nederland jaarlijks meer dan 20.000 vrouwen een miskraam meemaken.

Verschijnselen

Bij een jonge zwangerschap kan vaginaal bloedverlies samen met (hevige) menstruatie-achtige pijn optreden. Maar het gebeurt ook regelmatig dat er geen verschijnselen van een miskraam zijn en dat de miskraam wordt vastgesteld tijdens het eerste echo-onderzoek. We noemen dit dan een missed abortion.

Bloedverlies in het begin van de zwangerschap duidt niet altijd op een miskraam. Er zijn verschillende oorzaken mogelijk.

• Contactbloeding: Dit is een bloeding van de baarmoedermond (portio). Door de enorm verbeterde doorbloeding kan de portio gemakkelijk bloeden. Bloedverlies kan dan bijvoorbeeld optreden na gemeenschap of na drukverhoging bij bijvoorbeeld harde ontlasting.
• Een innestelingbloeding: een bloeding die ontstaat als de vrucht zich innestelt in de wand van de baarmoeder. Dit gebeurt meestal tussen de 4-5 weken zwangerschap.
• Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap ofwel een extra uteriene graviditeit (EUG). Hierbij is het vruchtje niet in de baarmoederholte ingenesteld, maar in of nabij de eileider. Dit gaat meestal gepaard met hevige acute pijn. Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap komt gelukkig zeer zelden voor.
• Ook vrij zeldzame oorzaken van bloedverlies vroeg in de zwangerschap zijn het afsterven van een tweede vruchtje van een tweeling en een bloeding in de baarmoeder naast het vruchtzakje.

Wat te doen?

Omdat een aanlegstoornis van de zwangerschap of het afsterven van de vrucht de oorzaak is van een miskraam, is behandeling nooit mogelijk. Medicijnen of maatregelen zoals bedrust of stoppen met werken zijn dan ook zinloos.

Je kunt een miskraam op verschillende manieren doormaken.

• Afwachten tot de miskraam spontaan optreedt (dit is niet schadelijk voor je lichaam).
• Medicatie: vaginaal worden er tabletjes ingebracht om een uitstoting uit te lokken.
• Curettage: een operatieve ingreep waarbij de gynaecoloog het zwangerschapsweefsel via de vagina en de baarmoederhals verwijdert.
• Ook is altijd een tussenoplossing mogelijk, zoals een tijdje afwachten en als het te lang duurt, alsnog een curettage.

Afwachten
Bloedverlies in de tweede of derde maand van de zwangerschap is vaak het eerste teken van een miskraam. Meestal komt een miskraam na dit eerste bloedverlies binnen een aantal dagen op gang, maar soms duurt dit nog een week of zelfs een paar weken. Geleidelijk ontstaat krampende pijn in de baarmoeder en neemt het bloedverlies toe, zoals bij een zeer hevige menstruatie. In de loop van enkele uren wordt de vruchtzak nu uit de baarmoeder gedreven. De miskraam heeft dan plaatsgevonden. De vruchtzak is herkenbaar als een met vocht gevuld blaasje met een vliezig omhulsel dat gedeeltelijk met roze vlokken is bekleed. Vaak komen ook bloedstolsels vrij, die meer donkerrood en glad zijn. Sommige vrouwen twijfelen over het verschil tussen de vruchtzak en een stolsel. Een stolsel kun je met je vingers uit elkaar trekken tot er niets van overblijft, bij een vruchtzak herken je vaak een met helder vocht gevuld blaasje. De pijn verdwijnt vrijwel direct na een miskraam die normaal verloopt. Het bloedverlies vermindert snel en is vergelijkbaar met de laatste dagen van een menstruatie.
Veel vrouwen geven de voorkeur aan afwachten, omdat een spontane miskraam de natuurlijke gang van zaken is. Er bestaat een kleine kans dat de zwangerschap niet in zijn geheel naar buiten komt (incomplete miskraam ofwel abortus incompletus). Het bloedverlies blijft dan aanhouden (langer dan 2 weken). In dat geval moet alsnog een curettage plaatsvinden. Afwachten kan medisch gezien geen kwaad en heeft geen gevolgen voor een nieuwe zwangerschap. Wel is het soms emotioneel zwaar.

Sommige vrouwen vinden echter dat het afwachten veel onzekerheid oplevert en het normale leven verstoort, terwijl zij soms ook nog zwangerschapsklachten hebben. We zullen je dan verwijzen naar de gynaecoloog. De gynaecoloog bekijkt dan samen met jou wat de beste behandeling voor jou is. Hierbij zijn er 2 mogelijkheden;

Misoprostol (Cytotec)
In sommige gevallen is het mogelijk om een miskraam te bewerkstelligen met medicijnen (misoprostol of cytotec). Door het inbrengen van tabletten in de vagina wordt een spontane miskraam veroorzaakt. De gynaecoloog zal met je bespreken of dit in jouw situatie mogelijk is of niet. Het grote voordeel hiervan is dat er geen operatieve ingreep nodig is en dat je de miskraam alsnog in je eigen omgeving kunt doormaken. Je krijgt van de gynaecoloog tabletten mee die je vaginaal moet inbrengen. Deze leveren meestal binnen 24 uur resultaat op. Je krijgt bloedverlies en hevige menstruatiepijn. Het is goed om maandverband en paracetamol of Aleve in huis te hebben (je mag geen tampons of aspirine / Neurofen gebruiken). Nadeel is dat dit, net als bij een spontane miskraam, niet altijd leidt tot een complete miskraam. De gynaecoloog zal je na 1 week terug willen zien. Er wordt dan een echo gemaakt en als er nog resten van de vruchtzak gezien worden dan kan óf nogmaals misoprostol worden voorgeschreven of een curettage worden afgesproken.

Curettage
De gynaecoloog zuigt op de operatiekamer de baarmoederholte via de vagina leeg met behulp van een dun slangetje (vacuümcurette) of maakt deze met een soort lepeltje (curette) schoon. De ingreep duurt ongeveer 10 tot 20 minuten. Je krijg (in de meeste gevallen) een volledige narcose. Na een paar uur kun je het ziekenhuis weer verlaten en zal je ter nacontrole nog een keer bij de gynaecoloog op spreekuur komen.

Complicaties na een miskraam

Wanneer moet je na een spontane miskraam of curettage contact met ons opnemen?

• Hevig bloedverlies, meer dan een maandverband vol binnen een half uur. Zeker als je daarbij klachten krijgt van sterretjes zien, duizeligheid of het gevoel van flauwvallen.
• Aanhoudende klachten zoals krampende pijn en/of zeer fors bloedverlies na de miskraam of curettage die langer dan 10 of 14 dagen aanhoudt. Vaak is er dan nog een rest van de zwangerschap in de baarmoeder aanwezig. Een (nieuwe) curettage kan noodzakelijk zijn.
• Koorts (temperatuur gelijk aan of hoger dan 38 graden) tijdens of kort na een miskraam. Dit kan op een ontsteking in de baarmoeder wijzen.
• Als je ongerust bent over het verloop van de miskraam.

Lichamelijk en emotioneel herstel

Het lichamelijk herstel na een miskraam en curettage verloopt meestal vlot. Gedurende één tot twee weken bestaat vaak nog wat bloedverlies en bruinige afscheiding. Het is verstandig om met gemeenschap (seks) te wachten tot het bloedverlies voorbij is. Hierna is het lichaam voldoende hersteld om weer opnieuw zwanger te worden. Het zwanger worden op zich wordt door een miskraam niet bemoeilijkt. Ook is het uit medisch oogpunt niet noodzakelijk een aantal maanden te wachten met opnieuw zwanger te worden. De volgende menstruatie verschijnt na ongeveer 4-6 weken. De verwerking van een miskraam verschilt; iedereen, vrouw en man, doet dat op haar of zijn eigen manier. Ook de omstandigheden spelen een rol. Het is moeilijk aan te geven hoe lang dit proces duurt.

Is een volgende miskraam te voorkomen?

Als je opnieuw zwanger wilt worden, is het verstandig zo gezond mogelijk te leven. Dat betekent gezond en gevarieerd eten, geen alcoholgebruik, niet roken en geen medicijnen innemen zonder overleg. Toch is het niet mogelijk een miskraam te voorkomen, ook als je je aan deze regels houdt. Voor elke vrouw die (opnieuw) zwanger wil worden, luidt het advies om dagelijks een tablet foliumzuur van 0,5 mg of multivitaminen speciaal voor de zwangeren te gebruiken.